Yalvaçlı Ömer Vehbi Efendi
(1870-1927)

Yalvaçlı Ömer Vehbi Efendi

Ömer Vehbi Efendi, 1286 H. 1870 Miladi yılında Yalvaç’da dünyaya geldi. Babası Çolak Hafızzade Mustafa Efendi’dir.

Bizzat el yazıları ile doldurmuş oldukları İstiklal Madalyası ile ilgili belgede tahsil ve ilim hayatlarını şöyle anlatır:

“Kasaba-i mezkûrenin (Yalvac) sibyan mektebinde mukaddime-i ulum-i aliyye (Kelâm mantık, sarf, nahiv, belagat gibi âlet ilimleri) ve âliye (İlm-i Kur’ân, ilm-i hadis, ilm-i fıkıh gibi yüksek din bilgileri) istihsal ile kaza-i mezkure (Yalvaç) müftüsü bulunan Hacı Ahmet Rıza Efendi Hoca’dan, ahiran Dersaadet’e (İstanbul) azimetle orada dahi tevsi-i malumat (Bilgisini genişletmek) eyledikten sonra, Konya’ya gelerek Konya müftüsü esbakı (eski) Kadınhanlı Merhum, Hacı Hüseyin Hoca’dan icazetname ahzeyledim (aldım). Türkçe, Arapça ve Farsça kitabet ile iştigalle yüzü mütecaviz (geçkin) icazetname (diploma) itasına (vermeye) muvafak oldum. Talebelerden üçünün elyevm (şu anda) resmen iftaya memur (müftü) olduğunu tahdis-i nimet (şükranla anma) olmak üzere arze-derim.”

Ömer Vehbi Efendi, 1901 tarihinden itibaren dört yıl 250 kuruş maaşla Konya Bidayet Mahkemesi Hukuk bölümü üyeliği ile 1904 yılından itibaren de dört yıl 400 kuruş maaşla istinaf mahkemesi üyeliğinde bulundu.
Konya’da Hukuk Mektebi’nin açılmasından sonra 600 kuruş maaşla Mecelle müderrisliği ve bir süre sonra maaşı 1200 kuruşa çıkartılarak aynı anda Usul-i Hukuk Müderrisliği de yaptı.

Osmanlı Meclisi’nde iki defa da milletvekilliği yapan Ömer Vehbi Efendi, birinci milletvekilliği döneminden sonra, tekrar Hukuk Mektebi ile Dârü’l-Hilâfe’de Ahlâk-ı Muhammediye ve Arapça nahiv öğretmenliğinde bulundu.

1336/1920 yılında yeniden milletvekili seçilen Ömer Vehbi Efendi, İstanbul’un işgali üzerine Büyük Millet Meclisi’ne katıldı.

Halkın arzusu üzerine milletvekilliğinden ayrılarak 1922 yılında Konya Müftülüğü’nü kabul etti. Bu arada Dârü’l-Hilâfe’de Mecelle Muallimliği ile Alâeddin Camii vaizliğini birlikte yürüttü.

Milli Mücadele’de aktif görevler yüklenen Yalvaçlı Ömer Vehbi Efendi, bir ara Müdafa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Muvakkatesi Reisliği’nde de bulundu. Milli Mücadele’de geçen hizmetleri sebebiyle kendisi İstiklal Madalyası ile taltif edildi.

Ender yetişen bu değerli müftümüz 13 Mayıs 1927 tarihinde müftü iken vefat etti. Cumhuriyetin ilk müftüsüdür. Musalla Kabristanı’nda metfundur.

Ermenekli Mustafa Safet Efendi, Seydişehir Müftüsü İsmail Hakkı Efendi, Damadı Ka-raviranlı İbrahim Efendi, Alâeddin Camii İmamı Hafız Hacı Emin Efendi, Müsevvit Mehmet Efendi (Bülbül Hoca), Kaşıkçı Ali Rıza Efendi, Parlakzade Halis Rıza Efendi ve Dülgerzade Mevlüt Efendi, Ömer Vehbi Efendi’den icazet alan talebelerinden bazılarıdır.

Ömer Vehbi Efendi’nin dokuz kızı olmuştur. Karaviranlı İbrahim Efendi ile Ramazan Efendi hem talebe, hem de damatları olup, bunlar da müderrislerdendir. Prof. Mustafa Bayram, Dr. Mehmet Ortayalvaç ve Ömer Vehbi Uğur alp merhumun torunları olur.

Kabir taşı kitabesi şöyledir:

Yalvaçlı Ömer Vehbi Efendi hayf
Gitti ukbaya bugün Konya kederle doldu
Neşr-i irfân ve kemalât ile hizmetler edip
Devlet-i halk ile en sonra müftü oldu
Gerçi sûretinde onun hâke büründü cismi
Şüphesiz âlem-i manâda nâîmi buldu
Ben dedim “Fazıl-ı mazlûm” ona tarihi vefât
Dedi halk Konya’mızın işte ümidi soldu
Resmi: 1927 Hicri: 1342

KAYNAKLAR

– Arabacı, a.g. e. s. 286-293;
– Uyar, Bilginler, S.129, s. 46;
– Cemal Kutay, Kurtuluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları, Ankara, tarihsiz s. 66;
– İstiklal Madalyası belgesi; Konya Müftülük Albümü; -Diyanet İşleri Başkanlığı Teşkilat Albümü, 2010, C.3, s. 103.