Trabzonî Şeyh Ahmet Dede

Trabzonî Şeyh Ahmet Dede
(ö. 1191 H./1777 M.)

Aslen Trabzonlu’dur. Konya’da veliler listesinde yer alan Trabzonlu Şeyh Ahmet Dede, âlim, arif ve fazilet sahibi bir zattır. Uzun zaman Mesnevihanlık yapan Şeyh Ahmet Dede, aynı zamanda da iyi bir hattattır. Hattatlığı, Mustafa Rakım Efendi’den öğrenmiştir. Tarikat itibariyle Nakşî ve Mevlevi’dir. Halveti tarikatını da, Şeyh Muhammed Hafnavî’den almıştır. Kendi ifade-sene göre şeyhi ve mürşidi, II. Ebubekir Çelebi Efen d i’d ir.

Abdülbaki Gölpınarlı ve Saadettin Nüshet gibi bazı yazarlar Trabzonî Şeyh Ahmet Dede ile Köseç Ahmet Efendi (Ahmet Efendi Hamamı Mütevellisi) nin aynı şahıs olduğunu ileri sürerlerse de, Necati Elgin, Şeyh Ahmet Dede ile Köseç Ahmet Efendi’nin ayrı şahıslar olduğunu delilleriyle ispat eder. Köseç Ahmet Efendi, Trabzonî Ahmet Dede’den bir asır kadar önce yaşamıştır. Nitekim veliler listesinde de, her iki zat ayrı ayrı zikredilmektedir.

Dr. Ali Üremiş’in neşrettiği, et-Tühfetü’l-Behiyye fi’t-Tarikati’l- Mevleviyye Tercümesi’nin baş tarafında konu, derinlemesine ve şüpheye meydan bırakmayacak şekilde ele alınmıştır. (s. XVI-XXII) Bu karışıklığın her iki zatın da unvanlarının “Köseç” olmasından kaynaklandığını tahmin ediyoruz.

Yukarıdaki eserinden başka Şeyh Trabzonî Şeyh Ahmet Dede’nin; Şerhu Risaleti’n-Nakşibendiyye lil-Hadimî, Silsile-i Hacegân fî Âdâb-ı Ubudiyyeti’1-Ayân ve Aşratü Reşahat gibi pek çok eseri vardır.

Eserlerinden de anlaşılacağı üzere, Tarabzonî Ahmet Dede âlim, fazıl bir zattır. Ve keramet sahibidir. Bir menkıbeye göre, Hadimî merhum, bir sabah namazı vakti vefat etmiş ve vefatından önce, şu vasiyette bulunmuştur: “ Vefat ettiğimde, yıkayıcım gelinceye kadar, gaslimi tehir ediniz.” Çocukları bu vasiyete uyarak, babalarını yıkayıp kefenleyecek olan meçhul zâtı beklemeye başlarlar. Kuşluk vakti, nur yüzlü bir zât çıkagelir. Fazla konuşmadan, bekleyenlerin hayret nazarları arasında görevini yerine getirir ve işi bitince de Hâdim’de fazla kalmadan, geldiği yere geri döner. İşte bu zat, Mevlevi Şeyhi Trabzonî Ahmet Dede’dir.

Trabzonî Ahmet Dede, 1191 H. 1777 M. yılında ve Hadimî merhumdan 15 yıl kadar sonra, Konya’da vefat etti. Hadîkatü’l- Ervâh denen türbe dışındaki mezarlıkta ve Mevlâna Türbesi’nin arka tarafında metfundur. Vefat tarihi, Osmanlı Müelliferi’nde 1195 H. 1780 M. olarak verilmiştir. Bu tarih yanlıştır. Vefat tarihi, kabir taşında gösterilen 1191/1777 tarihi olması gerekir.

KAYNAKLAR

Necati Elgin, Anıt Dergisi. Ocak-Şubat 1959, s. 24;
Mehmet Tahir, a.g.e. C. 1,s. 192;
Köseç Amet Dede, et-Tühfetü’l-Behiyye fi’t-Tarikati’l- Mevleviyye, (Haz. Dr, Ali Üremiş), Ankara tarihsiz, s. XVI-XXII