Ağrıslızâde Tevfk Efendi
(1297/1880-1932)

Ağrıslızâde Tevfk Efendi

1297/1880 yılında Konya’da doğdu. Ulemadan molla-i Atik (Mevlâna) Medresesi müderrisi Ağrıslı Mustafa Efendi’nin oğludur. İlköğrenimini babasında yaptı, Arapça ve ferâizi de onda okudu ve sonra, Konya, Uşak, İstanbul ve Şam medreselerinde zamanının ünlü bilginlerinden ders aldı. Arapça, Farsça ve Fransızca’yı anadili gibi bilen Tevfik Efendi, medrese ilimleri yanında fen ilimlerine de âşinâ idi.

Tahsilini ikmal edip Konya’ya döndükten sonra, Islâh-ı Medâris ve Askerî Rüştiye’de, hesap ve ulum-ı diniye derslerine girdi. Akşehir’de öğretmenlik yaptı ve sonra görevinden ayrılarak Kapı Cami civarında, Mecidiye Hanı altında bir dükkânda manifaturacılık yapmaya başladı ve geçimini bu suretle sağladı.

1930 yılının son ayında meydana gelen Menemen Olayı’nda, Esad Erbilî Efendi’nin kendisinde tasavvufa ilgili bir mektubu bulunması dolayısıyla haksız yere tutuklanarak mahkûm edildi. Bu olay dolayısıyla 34 kişi idama, 41 kişi de çeşitli ağır hapis cezalarına çaptırıldı.

Tevfik Efendi’yi yakinen tanıyan rahmetli Mahmut Sural Bey, onun hakkında şunları söyler:

“Merhum Tevfîk Efendi, Nakşibendî tarikatının Es’adiye koluna müntesip ve coşkun mizaçlı bir kişi idi. Çok güzel konuşur, ateşli hitabelerde bulunurdu. Yakışıklı, sağlıklı, kılık ve kıyafeti düzgün bir kişi idi ve ermişliğine inanılırdı.”

Küçük bir ifade değişikliği ile mahkûmiyetten kurtulması mümkün iken, Tevfik Efendi buna tenezzül etmemiş, aksine Şeyh Esad Efendi ‘yi müdafa yollu ifadelerde bulunmuş ve mahkumiyet kararı böylece vuku bulmuştur.

Mahkûmiyetini Ankara Cezaevi’nde çekmekte olan Tevfik Efendi, bir mektupla yakınlarına öleceğini haber vermiş, ölümünü bildirdiği günde, 1932 yılında Ankara Cezaev’inde vefat etmiştir. Yörük Hacı Şükrü Efendi’nin damadı olan Tevfik Efendi’nin borçları eşi Mümine ve kızları, Vasfiye, Zehra ve Şükriye hanımlar tarafından ödenmiştir.

KAYNAKLAR

– Caner Arabacı, “Ağrıslızade Tevfik Efendi”, Konya Ansiklopedisi, 1910, s. 41.
– Sural, a.g. dizi yazı 30 Ekim 1975;
– N. Yalçın Dikilitaş, “Günümüzde UnutulanDeğerli İki İnsan; Enişte-Kayınbirader M. Tevfik Efendi ve Tapucu Ahmet Efendi”, İpek Yolu Özel Sayı, VII, 2004, s. 162.