Alanyalı Ziyaeddin (Alanya) Efendi
(1859-1938)

Alanyalı Hafız Hüseyin Efendi’nin oğlu olan Ziyaeddin Efendi, nüfus kayıtlarına göre, 1.7. 1859 tarihinde Konya’da doğdu. Annesi ise Şerife Hanım’dır. İlk tahsilini müteakip, Aladağlı Hacı Ahmet Efendi’de okuyarak icazet aldı. Gerekli imtihanları vererek müderris oldu. Cıvıloğlu Mahallesi’nde Akçakonak veya yanında büyükçe bir ev alarak yerleşti. Daha sonra burayı satarak Akçeşme/ Ziyaeddin/Topraklık medresesi olarak adlandırılan medreseyi halkın da yardımıyla kurdu. 7 Şaban 1303 / 11 Mayıs 1886 tarihinde kaydedilen vakfiyesini düzenledi. (Sak, Konya 2002, s.106)

Vakfiyeye göre kendisi medresenin müderrisi olacak, mütevelli olarak tayin ettiği kardeşi Mustafa Efendi kendisinden sonra devam edecektir. Düzenlenen vakıf, 20 kuruş gelirli, 2000 kuruşluk bir para ve evlâdiyet vakfıdır.

Veli Sabri Uyar Hoca’nın ifadesine göre Ziyaeddin Efendi, Kapı Camii ile Topraklık Ab-dülkerim camilerinde fasılasız altmış yıl imamlık görevinde bulunmuştur. (Konya’nın Sesi, 11 Aralık 1978)

Ziyaeddin Efendi’nin, 1901 ve 1903 yıllarında on bir talebesi vardır. 1914 yılında talebe sayısı üç katına çıkar. Bundan sonra medresenin ne zamana kadar faliyetini sürdürdüğü bilinmemektedir. Ziya Efendi, medresenin bilinen ilk ve son müderrisidir.

Ziyaeddin Efendi, medresede gündüzleri sarf, nahiv, mantık, meani ve akaid dersleri okuturken, ikindiden sonra da Mülteka ve Halebi gibi fıkıh dersleri okutur.

Aynı zamanda iyi bir hattat olan Ziyaeddin Efendi, hattatlığı da Abdülgani Vehbi Efendi’den öğrendi.

Sonradan oğlu Abdullah Vahdi Hoca ve çocuklarının oturduğu Koyu-noğlu Müzesi Sokağı’ndaki evi, Ziya Efendi sonradan almış olmalıdır.

Nüfus kayıtlarında adı sadece Ziyaeddin’dir. Kaynaklarda doğum yeri ve yılı, 1841/ Alanya olarak gösterilirken, nüfus kayıtlarında doğum yeri Konya olup, doğum tarihi, 1.7. 1859 olarak gösterilmiştir. Bu duruma göre halk arasındaki adıyla Ziya Efendi, Alanya’da değil, Konya’da dünyaya gelmiştir. Bundan Hafız Hüseyin Efendi’nin daha önce Konya’ya gelip yerleştiği anlaşılmaktadır. Nitekim Hüseyin Efendi’nin kabri de Üçler Kabristanı’ndadır. Yine kaynaklarda, Ziyaeddin Efendi’nin vefat yılı da 1929 olarak verilirken, nüfus kayıtlarında vefatı, 02.02.1939 tarihidir. Kaynaklara göre onun, 88 yaşında hacca gitmiş olması gerekir ki, o günün şartlarında bu yaşta bir insanın hac yolculuğuna çıkması pek mantıklı gelmemektedir. Ziyaeddin Efendi, nüfus kayıtlarına göre hacca gittiğinde 80 yaşında olması gerekir. Ziyaeddin Efendi, hac yolculuğu sırasında belirtilen tarihte Mersin’de Guraba Hastahanesi’nde vefat etmiştir. Ziyaeddin Efendi’nin doğum ve vefat tarihleri başka kaynaklarla vuzuha kavuşturulmalıdır.

Ziyaeddin Efendi ikisi Konya, birisi Burdur ve birisi de Beyşehir doğumlu dört hanımla evlenmiş ve bu hanımlarından Arif, Ahmet, Abdullah Vahdi ve Hüseyin Sâlim adında dört oğlu olmuştur. Eşlerinden birisi Kadınhanı’nın zengin eşrafından birinin kızıdır. Gelin gelirken hizmetkârları ile birlikte gelir.

Oğlu Ahmet Efendi, Köprü başı Camii yanındaki mektebin hat hocasıdır. Cumhuriyet döneminde tapu idaresinde çalışmış ve buradan emekli olmuştur.

Bu sebeple Ahmet Efendi Konya’da ‘‘Tapucu Ahmed Efendi ünvanıyla anılmıştır. Ahmed Efendi’yi diğer Tapucu Ahmed Ünsel’le karıştırmamak gerekir.

KAYNAKLAR

– KVS, 1332.; Arabacı, a.g.e. s. 230-231;
– Sural, a.g. dizi yazı, 22 Ekim 1975;
– Veli Sabri Uyar’ın Defterlerinden, (Hazırlayan Mahmut Sural), Konya’nın Sesi, 11 Aralık 1978;
– Karatay Nüfus Müdürlüğü kayıtları.
– İzzet Sak, a.g.e. Konya 2012 s.106;