Hemdem (Mehmed Said) Çelebi
(1222/1807-1275/1858)

1222/1807 yılında Konya’da dünyaya geldi. Çelebi Hacı Mehmet Emin Efendi’nin oğludur. Asıl adı Mehmed Said’dir. Mevlâna soyuna mensup olduğu için Çelebi olarak anılmıştır. Babasının Mevlevihane Postnişinliğinden feragati üzerine, sekiz-dokuz yaşlarında iken Postnişin olmuş ve bu görevde kırkbeş yıl kalmıştır. Babası ferağatından üç gün sonra vefat edince, kendisine vekil ve mürebbi olarak Hasan Emir Dede tayin edildi.

Mehmed Said Çelebi on iki yaşına kadar Hasan Emir Dede’nin, ondan sonra da Seyyid Süleyman Türabî’nin terbiyesinde yetişti. Hususi surette Arapça ve Farsça öğrendi.

Mısırlı İbrahim Paşa ordusuyla Konya’ya geldiği zaman, Hemdem Çelebi, Konya’yı terk edip İstanbul’a gitti. Abdülmecid Han’ın iltifat ve atıfetine mazhar oldu. Mısır ordusu Konya’dan çekildikten sonra tekrar görevi başına döndü. Daha sonra, bir kere daha İstanbul’a davet edildi. Abdülmecit Han’ın kendisini çok sevdiği söylenir.

Hemdem Çelebi’nin en önemli hizmetlerinden birisi de, Dergah’ta büyük bir kütüphane kurmuş olması ve buradaki kitapları kayda geçirmesidir.

Mehmet Said Çelebi âlim, arif bir zat olarak tanınmıştır. İrfanına delalet eden pek çok Farsça ve Türkçe şiirleri vardır. Başarılı şairler arasında kabul edilir. Şiirlerinde “Hemdem” mahlasını kullandı. 1275/1858 yılında vefat etti. Vefat tarihi bazı kaynaklarda 1276/1859 olarak verilmektedir. Mevlâna Dergâhı’nda metfundur. Yerine oğlu Mahmud Sadreddin Çelebi geçti.

Şu beyitler kendisinindir:

Nice aktab u nice ârif-i bi’llâh gelir
Dergeh-i Pîre veli ben gibi Hemdem gelmez

***
Sevdiğim dîvan-ı izzet, Hemdemim Monlâ-yı Rum
İçtiğimdir Câm-ı Vahdet dolduran kimdir demem

KAYNAKLAR

Sadettin Nüzhet, a.g.e. s. 143;
Önder, a.g. makale, s. 146.
Bahaddin Kahraman, a. g. makale, 2002, s. 282.