Veli Sabri (Uyar) Efendi
(1 874 -1 95 4)

Veli Sabri Efendi

Veli Sabri Uyar, 1890/1874 yılında Konya’da doğdu. Babası Sofuzade Veli Efendi, annesi Emine Hanım’dır. İlk tahsilini ve hıfzını tamamladıktan sonra medreseye devam etti. Nevşehirli Hüseyin Avni Efendi’den Arapça ve Farsça okudu. Hüseyin Avni Bey’in o tarihlerde Konya’da yeni açılan Konya İlk öğretmen Okulu’na müdür tayin edilmesi üzerine, bu okula devam ederek mezun oldu.

Öğretmen Okulu’nu birincilikle bitiren Veli Sabri Uyar’ın ilk görev yeri Hacı Fet-tah İlkokulu öğretmenliğidir. İki yıl burada görev yapan Veli Sabri Bey, daha sonra kendi isteği ile Ilgın merkez nahiyelerinden Bulcuk köyü öğretmenliğine tayin edilir. Orada hem öğretmenliği, hem de köy imamlığını birlikte yürütür.

Delibaş İsyanı bu sıralarda zuhur eder. Ilgın’da pek çok sarıklının idamına tanık olur. Yaralı sekiz Kuvayı Milliye mensubunu köylülerin elinden alarak tedavilerinin yapılmasını sağlar. İsyan bastırıldıktan sonra görevi, Ilgın Merkez İlkokuluna yapılır. Bir süre de Ilgın Mahmut Hisar Tekke köyünde görev yaptıktan sonra 1923 yılında tekrar Konya’ya döner. Bu defa görev yeri, Alemdar Mustafa Paşa İlkokulu’dur. Bilâhare bu okulun baş öğretmenliğine getirilir. Konya’da son görev yeri Sarı Yakup İlkokuludur. 1928 yılında emekli olur.

Boş durmaktan hoşlaşmayan Veli Sabri Uyar, bundan sonra da boş durmaz; pek çok cami ve mescit de imam ve hatiplik yaparken bir taraftan da araştırmalarda bulunur. Mevlâna Müzesi Kütüphanesi, Yusuf Ağa Kitaplığı ile Konya Halkevi Kitaplığı tasnif ve tertip çalışmalarında yardımcı olur. Hazreti Mevlâna’ya olan muhabbetinden dolayı Mevlâna Müzesi temizlik işlerini deruhte eder.

Konya kabristanlarını tek tek dolaşarak buradaki kabir taşı kitabelerini kaydeder. Bu arada yaptığı iki büyük araştırmadan “ Konya Bilginleri” ile hattatların hayatından bahseden “Hattatlar Armağanı’’nı Konya Halkevi dergisinde neşreder.

Selçuk Es, Konya Bilginleri ile Hattatlar Armağanı’nda yer alan şahsiyetlerin sayısının 780 civarında olduğunu, bunların sadece 250 kadarının Konya Mecmuası’nda yayımlandığını, mecmuanın 1950’li yıllardan sonra kapanması ile geri kalanının yayımlanamadığını, bunların oğlu Abi-din Uyar tarafından birilerine verildiğini anlatır.

Hasan Özönder Bey de:

“İyi bir hattat olan ve bütün araştırmalarını rik’a yazısı ile defterlere geçiren Veli Sabri Uyar’ in yirmiye yakın defteri Koyunoğlu Müzesi’nde muhafaza edilmektedir.” der ve defter sayısının daha fazla olabileceğinden bahseder.

Yaptığımız araştırmada Veli Sabri Uyar’a ait on dört defter, Koyunoğlu Müzesi’nde muhafaza edilmektedir. Onun Konya tarihi ve kültürü ile ilgili yapmış olduğu çalışmalar her türlü takdirin üzerindedir. Onun ne çapta bir insan olduğunu ortaya koyan bir anektoda temas etmeden geçemeyeceğim.

Bir gün hocanın küçük oğlu Abidin Bey’le Abdülbaki Gölpınarlı İstanbul’da Remzi Kitabevi’nde karşılaşmışlar. Gölpınarlı oğlundan babasını sormuş. O da, “Babamı kaybedeli altı ay oluyor “ deyince, Gölpınarlı, Remzi Bey’e dönerek gözyaşları içinde:

“- Remzi! Konya’nın fihristi yandı, eyvah” demiş.

Veli Sabri Hoca gerçekten böyle bir insandı.

Merhumun Arapça ve Farsça bilmesi, araştırmalarını kolaylaştırmış, günümüze ışık tutan önemli belgeler bırakmıştır. Mevcut defterlerden ve seçtiği konulardan onun çok yönlü bir araştırmacı olduğu anlaşılır.

Vefatına kadar çalışmayı bırakmayan Veli Sabri Uyar Hoca, son yıllarına doğru da Halkevi Kitaplık memurluğu yapar.

Folklor ve tarih araştırmaları yanında çiçekçilik de yapan Veli Sabri Uyar, 20 Ocak 1954’te Konya’da vefat etti. Üçler Kabristanı’nda metfundur.

Onun çoğu neşredilmeyen araştırma konularından bazıları şunlardır:

1. Hattatlar Armağanı (Konyalı Hattatlar) Konya Mecmuası, S. 93/94-135/136,
2. Konya Bilginleri, Konya Mecmuası, S. 118/119-139/140,
3. Konya Medreseleri,
4. Konya Valileri,
5. Konya Mescit, Türbe ve Zaviyeleri,
6. Konya Kervansarayları,
7. Konya Sur ve kaleleri,
8. Meram,
9. Akşehir Mesirelikleri,
10. İnsan İçin Faydalı öğütler,
11. İlaçlar,
12. Atasözleri vs.

Bu defterlerin kitaplaşıtırılması, Konya kültürü için büyük kazanç olacaktır.

Veli Sabri Uyar’ın hattatlarla ilgili Mehmet Zari Efendi’den bahseden notunun son sayfası (Koyunoğlu Müzesi arşivi)

KAYNAKLAR

Celaleddin Kişmir, Konya Yazıları, (Haz. Mustafa Özcan), Konya 2004, s. 141;
Konya, S. 118/119- 139/140, 1948-1950;
Konya 93/94- 135/136, 1947-1949;
Selçuk Es, Büyük Konya Ansiklopedisi;
Hasan Özönder, “Vefat Yıldönümünde Konyalı Folkilor Araştırmacısı VELi SABRİ UYAR” Konya Postası, 27 Ocak 2000;
M. Ali Uz. Konya Kültürüne Hizmet Edenler, Konya, 2003, s. 9-11;
Mahmut Sural, “Veli Sabri Uyar’ın Defterlerinden”, Konya’nın Sesi, 11. 4. 1978;
Saim Sakaoğlu, “Konyalı Bir Ağız Derleyicisi: Veli Sabri Uyar”, Akademik Sayfalar, C.5, S. 1, s. 18-20.